Aanvragen voor koninklijke onderscheidingen of de predicaten Hofleverancier en Koninklijk komen (vrijwel dagelijks) bij de provincie Zuid-Holland binnen. Het is de taak van de commissaris van de Koning om op al die aanvragen een advies te geven. De provincie heeft met de Gouden Lis een eigen, spaarzaam toegekende, onderscheiding.
Koninklijke onderscheidingen en Gouden Lis
Voor koninklijke onderscheidingen komen provinciegenoten in aanmerking die zich op bijzondere wijze hebben ingezet voor de samenleving, vaak jarenlang als vrijwilliger in gemeente en gemeenschap. Elk jaar kort voor Koningsdag is er een piek in de uitreiking van het aantal lintjes. Dit moment wordt in formele termen de Algemene Gelegenheid genoemd. In de loop van het jaar zijn er andere momenten (bijvoorbeeld bij een afscheid of jubileum) dat een onderscheiding bij iemand wordt opgespeld. Dit zijn de zogenoemde Bijzondere Gelegenheden.
Het decoratiejaar voor de Algemene Gelegenheid (AG) liep van 26 april 2018 tot 26 april 2019. Voor deze AG zijn er in de provincie Zuid-Holland 614 voorstellen ingediend, waarvan er eind april 2019 526 onderscheidingen zijn uitgereikt, 186 aan vrouwen, 340 aan mannen. De overige 88 personen zijn voor deze AG niet-decorabel bevonden.
Uitgereikt zijn:
Lid in de Orde van Oranje-Nassau: 455 keer.
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau: 61 keer.
Officier in de Orde van Oranje-Nassau: 5 keer.
Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw: 5 keer.
Daarnaast zijn er in 2019 (van 1 januari 2019 tot en met 31 december 2019) voor Bijzondere Gelegenheden (BG) 324 voorstellen ingediend. Daarvan zijn 302 aanvragen gehonoreerd, 54 aan vrouwen en 248 aan mannen.
Uitgereikt zijn:
Lid in de Orde van Oranje-Nassau: 256 keer.
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau: 32 keer.
Officier in de Orde van Oranje-Nassau: 11 keer.
Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw: 3 keer.
De provinciale onderscheiding Gouden Lis is in 2019 één keer verleend en uitgereikt aan Bert Mooren, vertrekkend directeur van VNO/NCW West. De provinciale onderscheiding Gouden Lis is ingesteld in 1952 en bedoeld voor mensen die zich zeer verdienstelijk hebben gemaakt voor de provincie. Sinds 1952 is de Gouden Lis nu aan 38 personen uitgereikt.
Predicaten en koninklijke erepenningen
De koninklijke erepenning wordt verleend aan een vereniging of instelling die ten minste 50 jaar bestaat. De koninklijke erepenning wordt wel eens verward met het predicaat ‘Koninklijk’. Een vereniging of instelling waaraan de koninklijke erepenning is uitgereikt, mag echter het predicaat ‘Koninklijk’ niet gebruiken.
In 2019 is de koninklijke erepenning 12 keer verleend en uitgereikt.
De predicaten ‘Hofleverancier’ en ‘Koninklijk’ zijn bedoeld voor bedrijven en organisaties die van onbesproken gedrag zijn. Aanvragers moeten aan een aantal criteria voldoen. Bij het predicaat Koninklijk zijn de belangrijkste: minimaal 100 jaar bestaan, landelijke bekendheid met bij voorkeur ook internationale uitstraling en meer dan 100 werknemers. Om voor een predicaat Hofleverancier in aanmerking te komen gelden als belangrijkste criteria: minimaal 100 jaar bestaan, plaatselijk en/of regionaal bekend, in eigen gemeente of regio behorende tot de beste drie bedrijven in de branche, minder dan 100 medewerkers (midden- en kleinbedrijf).
Niet in aanmerking komen bedrijven met een nutskarakter, zoals een ziekenhuis of een bank, beleggingsmaatschappijen en individuele bedrijven uit de dienstensector. Voor een landelijk samenwerkingsverband of een brancheorganisatie is het wel mogelijk voor een predicaat in aanmerking te komen.
Een aanvraag duurt vanaf het moment dat het bedrijf of de organisatie het besluit neemt tot de verlening door de Koning ongeveer een jaar. Een aanvraag start bij de burgemeester van de plaats waar het bedrijf statutair is gevestigd. De burgemeester maakt een voorstel, met daarin zijn of haar mening en het verslag van een antecedentenonderzoek. Dit voorstel wordt doorgestuurd naar de provincie. Vervolgens wordt advies gevraagd aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Zij rapporteren aan de Commissaris van de Koning die mede op basis daarvan zijn advies maakt. Of een predicaat vervolgens wordt verleend is een persoonlijke beslissing van de Koning.
Een predicaat wordt toegekend voor een periode van 25 jaar. Daarna dient er een verzoek tot bestendiging (verlenging) te worden gedaan. Op dat moment wordt opnieuw bekeken of een bedrijf aan de criteria voldoet. De procedure bij verlenging is dezelfde als bij een nieuwe aanvraag.
De commissaris van de Koning reikt de predicaten persoonlijk uit tijdens een bijeenkomst in huis bij de ontvanger of tijdens een speciale gelegenheid elders. Soms is de uitreiking voor de aanwezigen een verrassing, soms is het heugelijke feit al bekend. In alle gevallen is het een feestje.
In 2019 is het Predicaat ‘Koninklijk’ 6 keer verleend en uitgereikt. Vijf aanvragers kregen een afwijzing. Er waren vier bestendigingen. Het predicaat ‘Hofleverancier’ is in 2019, 10 keer verleend en uitgereikt.